ចំណេះដឹងវិស័យអចលនទ្រព្យកិច្ចសន្យា ៨ ប្រភេទ ដែលអ្នករកស៊ីក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ ឬអ្នកទិញ-លក់អចលនទ្រព្យគួរស្វែងយល់៖
១) លិខិតប្រគល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ
លិខិតប្រគល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ ការទិញលក់អចលនទ្រព្យជាសកម្មភាពសំខាន់ក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ ហើយវាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិកាន់កាប់របស់អ្នកទទួលសិទ្ធិតែម្តង។ ជាធម្មតាការធ្វើលិខិតនេះ បញ្ជាក់ច្បាស់ពីឈ្មោះ និងបុគ្គលដែលជាអ្នកផ្ទេរសិទ្ធិ និងបុគ្គលជាអ្នកទទួលសិទ្ធិ ហើយវាគឺជាការធានាការផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់របស់ម្ចាស់សិទ្ធិទៅកាន់បុគ្គលផ្សេងទៀតតាមការព្រមព្រៀង។
និយាយយ៉ាងខ្លី លិខិតប្រគល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យនេះ គឺជាភស្តុងតាងមួយដើម្បីបញ្ជាក់ពីការប្រគល់សិទ្ធិកាន់កាប់ ដោយព្រមព្រៀងលើអចលនទ្រព្យមួយ។
២) កិច្ចសន្យាពីការការពារប្រាក់កម្រៃជើងសារ
កិច្ចសន្យាពីការការពារប្រាក់កម្រៃជើងសារ ប្រាក់កម្រៃជើងសារជាថ្លៃរត់ការ ឬធ្វើកិច្ចការងារអ្វីមួយ។ កិច្ចព្រមព្រៀងប្រភេទនេះ បញ្ជាក់ពីការព្រមព្រៀងគ្នារវាងភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងលក្ខខណ្ឌផ្សេង ដែលភាគីទាំងពីរត្រូវតែបំពេញ ដែលលក្ខខណ្ឌទាំងនោះអាស្រ័យតាមការព្រមព្រៀងរបស់គូភាគីទាំងសងខាង។
នៅឆ្នាំ២០១៧ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុបានចេញប្រកាសថ្មីស្តីពី “ថ្លៃសេវានិងកម្រៃជើងសារវិជ្ជាជីវៈសម្រាប់ការផ្តល់សេវាវាយតម្លៃ និងសេវាកម្មអចលនវត្ថុ ដែលបានកំណត់យកថ្លៃសេវាកម្ម៣%។
៣) កិច្ចសន្យារក្សាការសំងាត់ និងការមិនលូកលាន់ការងារ
កិច្ចសន្យារក្សាការសំងាត់ និងការមិនលូកលាន់ការងារ កិច្ចសន្យាប្រភេទនេះជាកិច្ចសន្យាពិសេស ដែលយើងមិនសូវឃើញក្នុងការរស់នៅជាក់ស្តែងនោះទេ ដោយសារតែវាពាក់ព័ន្ធនឹងការកំណត់លក្ខខណ្ឌរបស់ភាគីទាំងសងខាង ក្នុងការរក្សាការសម្ងាត់នូវរឿងអ្វីមួយ ដែលទាក់ទងនឹងការងារពាណិជ្ជកម្មរបស់ភាគីទាំងសងខាង។
ក្នុងគោលការណ៍នៃច្បាប់ កិច្ចសន្យាប្រភេទនេះមិនអាចធ្វើទៅបានទេ ប្រសិនបើលក្ខខណ្ឌដែលកំណត់ក្នុងកិច្ចសន្យា ជាការបង្ខំជាការធ្វើអ្វីដែលខុសច្បាប់ ឬជាសកម្មភាពដែលប៉ះពាល់ដល់ប្រពៃណី និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។
៤) កិច្ចសន្យាស្ដីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទិញ លក់ដី ឬផ្ទះ
កិច្ចសន្យាស្ដីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទិញ លក់ដី ឬផ្ទះ ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងកិច្ចសន្យាប្រគល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យដែរ។ កិច្ចសន្យាស្តីពីការទិញលក់ដីឬផ្ទះ សំដៅទៅលើការព្រមព្រៀងគ្នាទិញ ឬលក់ដី ឬផ្ទះ។ ចំណុចដែលខុសគ្នានោះគឺ កិច្ចសន្យាប្រគល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ មានកម្មវត្ថុ ជាសិទ្ធិកាន់កាប់ផ្ទាល់ ដែលខុសពីកិច្ចសន្យាស្តីពីការទិញលក់ មានកម្មវត្ថុជាដី ឬផ្ទះ។
ជាធម្មតា ក្នុងកិច្ចសន្យាទិញលក់ ច្រើនភា្ជប់ជាមួយនឹងការផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ឬកម្មសិទ្ធិ ពីអ្នកលក់ទៅអ្នកទិញ ដែលត្រូវធ្វើជាលាយល័ក្ខអក្សរ។ កិច្ចសន្យាប្រភេទនេះ ធានាគុណភាពនៃផ្ទះ និងដីការប្រគល់ផ្ទះ និងដីពីអ្នកលក់ទៅអ្នកទិញ។ ប៉ុន្តែ កិច្ចសន្យាប្រភេទនេះ មិនអាចបញ្ជាក់ថាអ្នកទិញ នឹងក្លាយជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិលើអចលនទ្រព្យនោះទេ លុះត្រាតែអ្នកទិញយកដីនោះទៅចុះបញ្ជី ប្រសិនបើមានការកំណត់តាមច្បាប់។
៥) កិច្ចសន្យាកក់ប្រាក់ (កក់ប្រាក់ទ្រនាប់ដៃ)
កិច្ចសន្យាកក់ប្រាក់ (កក់ប្រាក់ទ្រនាប់ដៃ) កិច្ចសន្យាកក់ប្រាក់នេះ ច្រើនកើតមានមុនការធ្វើកិច្ចសន្យាទិញលក់។ ប៉ុន្តែគេក៏អាចដាក់បញ្ចូលលក្ខខណ្ឌប្រាក់កក់នេះ នៅក្នុងកិច្ចសន្យាទិញលក់ផងដែរ។ ដូចគ្នាទៅនឹងគោលការណ៍ព្រមព្រៀងគ្នារវាងគូភាគី ប្រាក់កក់ដែលតម្រូវស្របតាមការព្រមព្រៀងរបស់ភាគី។ កិច្ចសន្យាប្រភេទនេះ អាចធានាប្រាក់កក់របស់អ្នកទិញ ប្រសិនបើអ្នកលក់ចង់បញ្ឈប់ការលក់នោះ អ្នកលក់អាចសងការខូចខាតចំនួន២ដងនៃប្រាក់កក់នោះដល់អ្នកលក់ ប៉ុន្តែត្រង់ចំណុចនេះមិនមានន័យថា ការសងរបស់អ្នកលក់ ត្រូវធ្វើក្នុងកម្រិត២ដងនៃប្រាក់កក់នោះទេ។ វាអាចធ្វើក្នុងកម្រិតច្រើនជាងនេះ តាមការព្រមព្រៀង។ ប៉ុន្តែការកំណត់នេះ គឺជាកម្រិតនៃការសងអប្បបរមារបស់អ្នកលក់។
៦) លិខិតប្រគល់និងទទួលប្រាក់
លិខិតប្រគល់និងទទួលប្រាក់ លិខិតប្រគល់និងទទួលប្រាក់ គឺជាលិខិតធានាឬបញ្ជាក់ថាភាគីទាំងសងខាងបានប្រគល់ និងទទួលប្រាក់ហើយ។ ប៉ុន្តែវាមិនមានការតម្រូវឲ្យធ្វើដោយច្បាប់ជាលាយល័ក្ខអក្សរនោះទេ។ ជាគុណសម្បត្តិនៃលិខិតនេះសម្រាប់ការទិញលក់អចលនទ្រព្យ វាជួយបញ្ជៀសបញ្ហាផ្សេងៗ ដែលអាចកើតមានឡើងដោយបំណងមិនល្អរបស់គូភាគី ទាក់ទងនឹងការប្រគល់ប្រាក់។
៧) កិច្ចព្រមព្រៀងរួមស្តីអំពីការអនុញ្ញាតិឲ្យសាច់ញាតិលក់ដី
កិច្ចព្រមព្រៀងរួមស្តីអំពីការអនុញ្ញាតិឲ្យសាច់ញាតិលក់ដី កិច្ចព្រមព្រៀងនេះជាកិច្ចសន្យាដែលធ្វើដោយបុគ្គលតែម្នាក់ ដែលជាអ្នកផ្តល់ឲ្យ។ ការចាត់ចែងទិញលក់ដី អាចធ្វើទៅបានសម្រាប់តែអ្នកមានកម្មសិទ្ធិតែប៉ុណ្ណោះ លុះត្រាតែមានការអនុញ្ញាតិដោយម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ។ កិច្ចសន្យាប្រគល់សិទ្ធិឲ្យសាច់ញាតិក្នុងការចាត់ចែង អាចធ្វើបានដោយឲ្យសិទ្ធិមួយភាគ ឬទាំងអស់ទៅសាច់ញាតិនោះ។
៨) លិខិតបញ្ជាក់បំណងទិញអចលនទ្រព្យ (សម្រាប់អ្នកទិញ)
លិខិតបញ្ជាក់បំណងទិញអចលនទ្រព្យ (សម្រាប់អ្នកទិញ) លិខិតនេះជាការព្រមព្រៀងបញ្ជាក់ពីបំណង ក្នុងការទិញអចលនទ្រព្យមួយរបស់អ្នកទិញ។ ក្នុងបរិបទនៃច្បាប់ ដើម្បីបង្កើតឲ្យបានកិច្ចសន្យាមួយ អ្នកទិញត្រូវបញ្ជាក់ពីការចង់បានរបស់ណាមួយពីអ្នកលក់ដែលគេហៅថាជាសំណើ។ នៅពេលដែលមានការបញ្ជាក់បែបនេះ អ្នកលក់អាចយល់ព្រមលក់ ឬមិនលក់តាមចិត្តចង់របស់គេ។ ដូច្នេះលិខិតនេះ ជាការបញ្ជាក់ពីការចង់ទិញអចលនទ្រព្យនោះ៕
ប្រភព៖ ???? ?????? ?????????
